Dobre okno to takie…

…które spełnia Twoje oczekiwania. Dźwiękoszczelność, zbawienna przy hałaśliwych ulicach, w lesie będzie już tylko wadą. Na parterze priorytetem jest zapobiec włamaniu przez okno, a 10 piętro, to już prawdziwy test odporności na siłę wiatru. Dla każdego inne parametry mają znaczenie. I to właśnie w znajomość okiennych współczynników, a nie wiedzę o konstrukcji, profilu czy szybie, powinien być wyposażony klient kupujący okna. Z kilkudziesięciu okiennych właściwości, warto znać kilka najważniejszych.

1. Przenikalność cieplna - Uw.

To ulubiony temat opowiastek sprzedawców okien i pierwszy z jakim się zapoznajemy kupując okna, ale czy rzeczywiście cokolwiek nam mówi…? Współczynnik przenikania ciepła określa się oddzielnie dla wszystkich elementów okna, czyli ramy (Uf), szyby (Ug) i dla całej konstrukcji (Uw). Ważne są wszystkie, ale nas, klientów, powinien interesować tylko ten ostatni, bo to on decyduje o realnych korzyściach energetycznych wynikających z zakupu okna.

Im niższy współczynnik przenikania ciepła Uw wyrażony w W/m2K, tym lepiej chroni nas przed stratami energii grzewczej. Zgodnie z przepisami, współczynnik ten, nie może być wyższy niż 1,7 W/m2K, ale każdy klient, po pierwszej wizycie w salonie, zorientuje się, że taki parametr to już przeżytek. Szukając „swoich okien” nie warto jednak popadać w przesadę. Obniżanie współczynnika Uw do minimalnych wartości, powoduje bowiem, że okno nie tylko nie wypuszcza ciepła na zewnątrz, ale też nie wpuszcza go do środka, co pozbawia nas możliwości dogrzania domu promieniami słońca. Optymalny, jak ustaliliśmy, współczynnik przenikania ciepła to 0,9 W/m2K, ale może być też niższy, pod warunkiem, że g, czyli przenikalność energii słonecznej jest nie mniejsza niż 45%. Takie parametry mają wszystkie okna aktywne.

A ile można oszczędzić montując zamiast „dobrego” okna o wsp. U=1,4, okno aktywne o wsp. U=0,9? Otóż wówczas na każdym 1 mkw. okien aktywnych oszczędzamy co roku 21,6 zł kosztów energii grzewczej. Jeżeli więc w całym naszym domu wymienimy okna o całkowitej powierzchni 25 mkw. (przeciętny domek jednorodzinny), to w każdym sezonie grzewczym zostanie nam w kieszeni 540 zł. Jeżeli więc różnica w cenie pomiędzy oknami „dobrymi”, a oknami aktywnymi wyniesie 1600 zł, to taka „dopłata” zwróci nam się już po 3 latach, a dalej do końca eksploatacji tego domu oszczędzać będziemy co roku na kosztach ogrzewania właśnie te 540 zł! O ile oczywiście nie wzrosną ceny energii, co wątpliwe… a wówczas „zarobimy” dużo więcej.

2. Przepuszczalność energii słonecznej – g.

Powyżej napisaliśmy o tym jak oszczędzić na kosztach energii grzewczej, teraz pora na parę słów jak i gdzie można ją tanio pozyskać. Pora pójść do energetycznego sklepiku, w którym trwa całoroczna promocja energii cieplnej. Blisko nie będzie, bo to jakieś 150 milionów kilometrów stąd, ale warto bo jak mówi stare powiedzenie energooszczędnych „Kilowaty nie na straty”.

Energia za darmo. Czy to jest możliwe? Ależ jest i korzystamy z niej od początku świata. To energia słoneczna. Kupując okna warto wiedzieć, że można je wykorzystać jako element pozyskiwania ciepła z nieustannie dostarczanej nam energii słonecznej. Największą cześć powierzchni okna zajmują szyby. To właśnie od rodzaju i jakości szyb w naszych oknach zależy możliwość wykorzystania słońca jako darmowego dostawcy części energii wykorzystywanej zimą do ogrzewania pomieszczeń.

Im wyższa procentowa wartość współczynnika przepuszczalności energii „g”, tym większe zyski energii, bo tym bardziej pod wpływem słońca nagrzewać się będą pomieszczenia. A to późną jesienią, zimą i wczesną wiosną jest dla bilansu energetycznego budynku bardzo ważne! Minimalny procent przepuszczanej energii słonecznej powinien być zatem nie mniejszy niż 45% i nie zdziwimy Państwa mówiąc, że taki właśnie, lub większy, mają wszystkie okna aktywne.

Jedynym wyjątkiem od tej reguły jest sytuacja, kiedy okna montujemy po stronie północnej, wówczas i tak nie ma słońca i okno nie będzie pozyskiwać z niego energii, nie musi mieć zatem tak wysokiego parametru g. Powinno być za to bardzo ciepłe.

3. Przepuszczalność powietrza.

Energooszczędność zakłada, że zarówno okno jak i ciepły montaż będą maksymalnie chronić przed ucieczką energii z domu. Ale ograniczając straty, ograniczamy również dopływ świeżego powietrza. Brak nawiewu z kolei powoduje, szczególnie w okresie jesienno – zimowym, że wilgoć zawarta w podgrzanym powietrzu wewnętrznym nie jest należycie usuwana, a zawarta w nim para wodna wykrapla się właśnie na oknach i ościeżnicach. Dlatego przepływ powietrza to bardzo ważna kwestia w naszych okiennych rozważaniach. Przepuszczalność powietrza zwana też infiltracją powietrza odpowiada na pytanie czy okno jest szczelne i czy chroni nas przed niekontrolowanym przepływem powietrza. W tym zakresie wyróżnia się 4 klasy. Pierwsza to wyraźne uczucie chłodu na stopach, natomiast czwarta oznacza okno całkowicie szczelne, wymagające zastosowania urządzeń nawiewnych. To w której klasie znajdzie się okno, zależy od współczynnika a, który oznacza ilość powietrza jaka przeniknie w ciągu godziny przez metr szczeliny okna lub drzwi balkonowych przy odpowiednim ciśnieniu. Od stycznia br. współczynnik ten nie powinien być wyższy niż 0,3, a to oznacza, że okna muszą być w pełni szczelne, w klasie 4. Tylko jak wtedy zapewnić powietrze w mieszkaniu?

Podstawowym „urządzeniem nawiewnym” doprowadzającym powietrze do pomieszczeń w sposób „kontrolowany” są różnego rodzaju nawiewniki montowane także na ramach ościeżnic i skrzydeł okna.

Nawiewniki higrosterowane - w których strumień przepływu powietrza jest uzależniony od zawartości pary wodnej (wilgotności względnej) wewnątrz pomieszczenia.

Nawiewniki ciśnieniowe – w których ilość dostarczanego powietrza zależy od różnicy ciśnienia na zewnątrz i wewnątrz pomieszczenia.

Nawiewniki sterowane ręcznie – w których ilość dostarczanego powietrza zależy od położenia przysłony. Użytkownik reguluje stopień otwarcia nawiewnika, decydując o ilości dostarczanego powietrza.

Większość firm produkujących nawiewniki, ma w swojej ofercie wszystkie wyżej wymienione, a na które się Państwo zdecydujecie, zależy już tylko od indywidualnych preferencji. Kupując okna energooszczędne, w tym również aktywne, należy jednak o tym pamiętać.

4. Przepuszczalność światła.

Przede wszystkim, projektując okna należy pamiętać, że ich powierzchnia nie powinna być mniejsza niż 1/8 powierzchni pomieszczenia w którym mają się znaleźć. Przykładowo, w pokoju 25m2, na okna przypada minimum 3,13m2. To, czy będzie w nim jasno, zależy jednak od wielu różnych czynników. Warto wiedzieć, że więcej światła pozyskamy przez okno pionowe niż poziome i osadzając je w murze płycej niż głębiej. Ale decydujące w tym temacie są zawsze szyby.

Przepuszczalność światła jest jednym z podstawowych parametrów charakteryzujących szyby zespolone. Opisuje stosunek ilości światła słonecznego, które zostaje przepuszczone przez szybę do środka, do ilości światła, które na nią pada. Właściwość ta opisana jest parametrem „Lt” (light transmission) określanym jako całkowita przepuszczalność światła i podawana jest w procentach. A przełożenie jest proste, im wyższy % przepuszczanego światła tym jaśniej będzie w pomieszczeniu!

5. Izolacyjność akustyczna – Rw.

Co tu kryć, po pracy lubimy pomieszkać w swoich zacisznych gniazdkach. Kłopot w tym, że coraz trudniej znaleźć miejsca, które to zacisze gwarantują. Jeśli mieszkasz w lesie, czytać nie musisz, ale chcąc poprawić komfort mieszkania w okolicy ruchliwych tras czy lotnisk, konieczny jest zakup właściwych okien.

Izolacyjność akustyczna odpowiada na pytanie, na ile przegroda, jaką jest okno, chroni nas przed hałasem zewnętrznym. Im wyższy średni ważony współczynnik izolacyjności akustycznej Rw wyrażony w decybelach (dB) tym przegroda lepiej izoluje od zewnętrznych źródeł hałasu. Uznaje się, że zacisznym gniazdkiem jest pomieszczenie, w którym poziom hałasu nie przekracza 40 dB w dzień i 30 dB w nocy. Uśredniając, hałas nie powinien przekraczać 35 dB.

Okna dobrze tłumiące hałas to takie osiągające współczynnik już 30 dB, ale czy w Państwa przypadku będą wystarczające, może ustalić tylko profesjonalne badanie. Nigdy nie należy oceniać poziomu hałasu „na oko” i na tej podstawie kupować okien.

6. Odporność na obciążenie wiatrem.

Wysokie piętro wieżowca to zwykle piękny widok na miasto, choć wiąże się też z trudnościami. I mamy na myśli nie tylko wyzwanie kondycyjne dla jego mieszkańców, gdy jest awaria windy, ale również wyzwania dla okien. Wiatr, na 10 piętrze wieje nie raz z prędkością nawet do 100 km/h. Podobnie jest w szczerym polu. Jeśli kiedykolwiek mieliście wrażenie, że Wasze okno wygina się i zaraz wypadnie z murem, to znaczy, że nie jest wystarczająco sztywne.

Współczynnik nazwany Odporność na obciążenie wiatrem odpowiada na pytanie, przy jakiej sile wiatru, nastąpi maksymalnie ugięcie ramy na długości jej najdłuższego elementu.

Przekładając to na praktykę, okno o najwyższej odporności na wiatr osiąga współczynnik A-6. To oznacza, że wiatr wiejący z prędkością 205 km/h, odkształci ramę jedynie o 1/150 długości. Najsłabiej wypada tu symbol C-1, choć czasem i on może nam wystarczyć. Mając na względzie nasze uwarunkowania klimatyczne, w przeciętnym budynku mieszkalnym wystarczy okno o odporności na obciążenie wiatrem w klasie C-3/C-4, a bardziej strachliwym inwestorom radzimy szukać czegoś w klasie B–3 / B-4.

7. Wodoszczelność.

Znamy wszyscy powiedzenie, że nieszczęścia chodzą parami. Tak też bywa w czasie silnych wiatrów. Nie dość, że wieje to i często leje jak z cebra. Jeśli nie chcemy zbierać wody z podłogi lepiej zawczasu zadbać o okna o odpowiednich właściwościach. Wodoszczelność odpowiada na pytanie, przy jakim obciążeniu wiatrem w czasie opadów deszczu, nastąpi przeciek wody do wnętrza konstrukcji okiennej i dalej do pomieszczenia.

Okno, które przecieka zawsze, kiedy tylko spadnie na nie kropla wody, niezależnie czy wieje wiatr czy też nie wieje, będzie oznaczone symbolem 1A. Nie ma wiatru, a jest woda w oknie lub na podłodze. Okna, które wytrzymają nie jedną nawałnicę ukryte będą pod tajemniczym symbolem Exxx. W naszych warunkach klimatycznych, wystarczający zazwyczaj współczynnik to 6A-7A.

8. Siły operacyjne

Siły operacyjne to współczynnik mówiący o tym, ile wysiłku trzeba włożyć w otwarcie okiennego skrzydła i obrócenia klamki. Współczynnik z pozoru mało istotny, może okazać się ważny jeśli wraz z nami, z okien będą korzystać dzieci, osoby starsze lub niepełnosprawne. Norma budowlana wyróżnia 2 klasy sił operacyjnych dla okna.

W klasie 1 wartość siły niezbędnej do otwarcia skrzydła lub wykonania obrotu klamki okiennej wynosi 100 N (około 10 kg). W klasie 2 wartość tej siły to 30 N (około 3 kg).

9. Wytrzymałość mechaniczna.

Powiadają, że wypadki chodzą po ludziach. Może się więc wydarzyć i tak, że wypadek przyjdzie do inwestora, a co gorsza jego małżonki w trakcie mycia okien. Chwila nieuwagi, utrata równowagi i chcąc się ratować całym ciężarem ciała zawisamy lub napieramy na skrzydło okienne. Jeśli pani domu jest w rozmiarze 40 no to jeszcze pół biedy, jakoś okno wytrzyma takie obciążenie, ale jak gospodyni nosi nieco większe rozmiary, to... .

Norma ustala 4 klasy wytrzymałości mechanicznej okien. Zasada jest prosta, im wyższa klasa wytrzymałości mechanicznej okna, tym jego użytkownik jest bardziej bezpieczny w przypadku zaistnienia nieprzewidywalnych okoliczności związanych z bezpośrednim działaniem na skrzydło okienne dodatkowych sił. W klasie 1 wytrzymałość okna na obciążenia pionowe działające w płaszczyźnie skrzydła (powieszenie się na skrzydle) to 200 N, a więc 20 kg i na obciążenia statyczne działające prostopadle do płaszczyzny (wpadnięcie na okno) również 200 N, czyli 20 kg. Klasa 4 to z kolei wytrzymałość okna na poziomie 800 N - 80 kg w przypadku powieszenia i 350 N - 35 kg, w przypadku parcia.

10. Odporność na wielokrotne otwieranie i zamykanie okna.

Łatwe otwieranie i zamykanie okna to jeden z elementów decydujących o wygodzie i komforcie jego użytkowania. Warto wiedzieć jak długo ten komfort nam przysługuje. Otóż wszystko zależy odporności na otwieranie i zamykanie. Badania przeprowadzane są dla 5, 10 lub 20 tysięcy cykli. To, które z nich będzie najlepsze dla Was, zależy od przewidywanej intensywności użytkowania.

Zakładając, że dowolne okno będzie otwierane i zamykane tylko 1 raz dziennie, a w badaniach uzyskało wynik badania odporności 20.000 cykli, to powinno zachować sprawność działania przez ponad 54 lata!!! Ciekawy wynik, spory szmat czasu, tylko hm... czasem możne go zabraknąć, by się o tym przekonać.

11. Odporność na włamanie - WK

Ten parametr zostawiliśmy na koniec, bo na początek wiadomość zła – okna antywłamaniowe nie istnieją! W zależności od zastosowanych materiałów i akcesoriów, mogą krócej lub dłużej wytrzymać próbę włamania, ale żaden producent nie da gwarancji, że okna sforsować się nie da. Jeśli daje, to znaczy, że albo kłamie, albo sam nie wie co mówi. W odniesieniu do okien stosuje się 6 klas odporności.

Pierwsza nie zabezpieczy nawet przed przypadkową próbą włamania przez kopnięcie, czy wyrywanie. Druga, w podobnej sytuacji, może nas chronić najwyżej 3 minuty, kolejne 5, 10 i 15. Okno w klasie 6, czyli najlepszej, oprze się doświadczonemu włamywaczowi, wyposażonemu w wiertarki, wyrzynarki i szlifierki kątowe, najwyżej 20 minut, a i tego zagwarantować się nie da.

Mimo to, jeżeli mieszkamy na parterze, a okolica sprzyja nocnym włamaniom, warto w takie okno zainwestować, bo przynajmniej nie włamie się nikt przypadkowy. Okno w klasie 5 czy 6 sforsuje dopiero wytrawny włamywacz.

Po krótkiej lekturze, pora zdecydować które współczynniki są dla nas ważne i ruszać do sklepu po swoje okna. Tymczasem jednak ściągawka, a więcej wyjaśnień, opisów, przykładów i wskazówek, znajdziecie Państwo w Poradniku „Jak kupić dobre okna?”

Opracowano na podstawie poradnika: „Jak kupić dobre okna?”. /red/