Urządzenia stosowane w wentylacji pomieszczeń.

Dodano: 23 wrzesień 2014

Wentylacją nazywamy zorganizowany sposób wymiany powietrza w pomieszczeniach budynku. Do głównych zasad działania wentylacji zaliczyć można:

zapewnienie doprowadzenia odpowiedniej ilości świeżego powietrza zewnętrznego,
właściwy przepływ powietrza przez pomieszczenia,
skuteczne usunięcie zanieczyszczonego powietrza wewnętrznego na zewnątrz.

Prawidłowo działająca wentylacja jest szczególnie potrzebna w pomieszczeniach z przebywającymi w nich ludżmi, gdyż dostarczane z zewnątrz budynku powietrze zapewnia wymianę zużytego i zanieczyszczonego na świeże, niezbędne do oddychania.

Rozwiązaniem zapewniającym właściwą wentylację, spełniającą powyżej wymienione wymagania, jest zastosowanie specjalnych urządzeń, zwanych nawiewnikami powietrza. Urządzenia te są instalowane w oknach i drzwiach lub w ścianach budynków.

Dodać należy, że proces wentylacji może polegać także na rozszczelnieniu poprzez uchylenie lub odsunięcie skrzydła okiennego od ościeżnicy, co określane jest nazwą - mikrowentylacja.

RODZAJE WENTYLACJI

Proces wentylacji powinien przebiegać przez miejsca do tego przeznaczone, a więc przez nawiewniki zamontowane w oknach lub drzwiach, a także w ścianach budynku (zazwyczaj w pobliżu okien). Podkreślić należy, że brak właściwych urządzeń wentylacyjnych, jak również ich nieprawidłowe działanie, skutkuje złą jakością powietrza znajdującego się w pomieszczeniach, co jest główną przyczyną dyskomfortu użytkowników. Powoduje także wzrost wilgotności powietrza, co wpływa na możliwość zawilgocenia budynku i sprzyja powstawaniu zagrzybienia.

Fachowa literatura podaje najczęściej następujące rodzaje wentylacji:
a) naturalna (zwana także grawitacyjną) – odbywającą się na skutek różnicy gęstości powietrza zimnego, to jest świeżego na zewnątrz pomieszczenia i ciepłego, znajdującego się wewnątrz pomieszczenia. Im większa występuje różnica gęstości związana z różnicą temperatury pomiędzy powietrzem wewnętrznym i zewnętrznym oraz im silniejszy wiatr, tym ten rodzaj wentylacji jest skuteczniejszy,
b) mechaniczna wywiewna – gdzie przepływ powietrza wywołany jest poprzez podciśnienie wytwarzane przez urządzenie mechaniczne (zazwyczaj wentylator), co powoduje jego wyprowadzenie w określonych ilościach poza pomieszczenie budynku,
c) hybrydowa – w której przepływ powietrza jest wywołany współdziałaniem sił naturalnych z pracą wentylatora, co w konsekwencji łączy zalety wentylacji naturalnej w postaci prostej konserwacji i komfortu akustycznego oraz mechanicznej w postaci sprawnego działania,
d) mechaniczna nawiewno-wywiewna – w której nawiew (do sypialni, pomieszczeń wypoczynkowych itp.) oraz wywiew (z kuchni, łazienek i ustępów) powietrza jest realizowany przy pomocy instalacji mechanicznej w sterowany sposób,
e) regulowana z odzyskiem ciepła – polegająca na tym, że zanim wywiewane z pomieszczeń powietrze zostanie usunięte do atmosfery zewnętrznej przepływa przez wymiennik do odzysku ciepła, gdzie oddaje ciepło wpływającemu powietrzu zewnętrznemu.

W przypadku wentylacji naturalnej (grawitacyjnej), występującej dotychczas w Polsce najczęściej, zakłada się swobodny przepływ powietrza, możliwy dzięki nieszczelnościom w obudowie budynków. Naturalną drogą napływu powietrza są nieszczelne okna i drzwi (brak uszczelek, niedoskonała konstrukcja wynikająca głównie z oszczędności materiałowych) oraz nieszczelności w ścianach. Wymieniony sposób doprowadzenia świeżego powietrza do pomieszczeń miał rację bytu do czasu, gdy na coraz większą skalę rozpoczęto stosowanie nowoczesnych okien i drzwi wyposażonych w uszczelki oraz technologii budowy ścian i ociepleń budynków, zapobiegających niekontrolowanemu przepływowi powietrza przez przegrody. Te działania wymusiły konieczność stosowania urządzeń wentylacyjnych, głównie nawiewników.

Napływ powietrza do pomieszczenia przez otwór przepływowy nawiewnika jest możliwy dzięki występującej różnicy ciśnienia po jego stronie zewnętrznej, tj. od strony otoczenia budynku i wewnętrznej, tj. od strony wnętrza pomieszczenia. Regulacja strumienia powietrza następuje poprzez działanie ruchomego elementu zwanego przepustnicą, w sposób ręczny lub mechaniczny.

Oprócz wentylacji naturalnej, nawiewniki mogą być również instalowane w pomieszczeniach, gdzie zastosowano inne, powyżej wymienione rodzaje wentylacji.

Podkreślenia wymaga fakt, iż wentylacja pomieszczeń jest skuteczna tylko wtedy, gdy zapewniona jest właściwa cyrkulacja powietrza. Świeże powietrze powinno małym, ale kontrolowanym strumieniem w sposób nieustanny wpływać do pomieszczeń budynku, co przyczynia się do stworzenia w nich właściwego mikroklimatu.

PODSTAWOWE URZĄDZENIA WENTYLACYJNE, ICH BUDOWA I DZIAŁANIE

PODZIAŁ NAWIEWNIKÓW

Nawiewnik typu SM 1000 4000 Trickle (wg AT-15-8674/2011)

Jak już powyżej wspomniano, wdrożenie nowoczesnych wyrobów budowlanych oraz rozwój technologiczny budownictwa spowodowały nadmierne uszczelnienie budynków, co skutkowało brakiem przepływu powietrza. Dla zapobieżenia temu zjawisku, producenci okien zaczęli stosować różne rozwiązania mające spowodować napływ powietrza do pomieszczeń, jak np. wycinanie fragmentów uszczelek lub zmiana ich kształtu, co nie przynosiło jednak większych rezultatów. Dopiero zastosowanie niewielkich i mało skomplikowanych urządzeń, nazwanych nawiewnikami powietrza, zapewniło doprowadzenie odpowiedniej ilości powietrza, niezbędnej do sprawnego wentylowania budynków.

Nawiewnikami powietrza nazywamy wyrób zaprojektowany w celu zapewnienia przepływu powietrza z zewnątrz budynku do jego wnętrza, który jednocześnie ogranicza do minimum możliwość przenikania do pomieszczeń budynku deszczu, śniegu, ciał obcych itp. Powiedzieć więc można, że wyroby te służą do doprowadzenia powietrza wentylacyjnego z otoczenia budynku do pomieszczeń przeznaczonych na stały lub czasowy pobyt ludzi w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego, użyteczności publicznej i tym podobnych obiektach, w których są zainstalowane okna i/lub drzwi balkonowe charakteryzujące się współczynnikiem infiltracji powietrza nie większym niż 0,3 m?/(m·h·daPa?). Odnosi się to do sytuacji, w której nie jest zapewniony nawiew powietrza wentylacyjnego do pomieszczeń budynku przy pomocy urządzeń mechanicznych. Dotyczy to zarówno budynków i obiektów nowowznoszonych jak i remontowanych lub modernizowanych.

Typ nawiewnika identyfikowany jest głównie miejscem jego usytuowania w obudowie budynku. Wynika to m.in. z zapisów w opracowanym przez Instytut Techniki Budowlanej w Warszawie dokumencie zwanym Zaleceniami Udzielania Aprobat Technicznych ITB ZUAT-15/III.06/2004 pt. „Nawiewniki powietrza montowane w zewnętrznych przegrodach budynków. Wyróżnić więc można następujące podstawowe typy nawiewników:

nawiewniki okienne szczelinowe – które montuje się w części nieprzeziernej okna, czyli w kształtownikach okiennych (skrzydła lub ościeżnicy) albo w przyldze okna,
nawiewniki okienne nadszybowe – które są montowane w płaszczyżnie skrzydła okiennego, w górnej jego części,
nawiewniki ścienne – które są montowane w ścianie budynku ponad oknem,
nawiewniki żaluzjowe – które są przeznaczone do montażu w żaluzjach zwijanych/roletach okiennych.

W celu zapewnienia komfortu użytkownikom wentylowanych pomieszczeń, zaleca się umieszczanie nawiewników na wysokości nie mniejszej niż 2,0 m od posadzki. Jest to uzasadnione faktem, iż w ogrzewanym pomieszczeniu znajdujące się na tej wysokości powietrze jest na tyle ciepłe, że wpływające z zewnątrz zimne ogrzewa się od niego , co zapobiega przeciągom.

Dodatkową cechą identyfikacyjną nawiewników powietrza jest sposób regulacji strumienia powietrza dostarczanego do pomieszczenia budynku, który może się odbywać w sposób:

ręczny,
automatyczny,
ręcznie i automatycznie.

Schemat mocowania nawiewnika typu SM 1000 4000 Tricke w oknie z kształtowników z PVC (wg AT-15-8674/2011)

KONSTRUKCJA NAWIEWNIKÓW

Nawiewnik powietrza składa się zwykle z dwóch części, zainstalowanych po obu stronach otworu przepływowego znajdującego się w obudowie zewnętrznej budynku i są to:

część zewnętrzna, nazywana osłoną zewnętrzną, okapem lub czerpnią,
część wewnętrzna, nazywana osłoną wewnętrzną lub wlotem powietrza.

Nawiewnik typu DG 1500 Trickle - widok i przekrój w pozycji całkowicie otwartej (wg AT-15-8675/2011)

Element regulacyjny nawiewnika, służący do regulacji przepływającego strumienia powietrza, może być instalowany w jego części wewnętrznej albo w otworze przepływowym. Zmiana położenia elementu regulacyjnego przebiega w sposób ciągły lub też skokowy. W tym drugim przypadku, powinno to się odbywać co najmniej w trzech pozycjach: całkowitego otwarcia, zupełnego zamknięcia i pośrednio.

Nawiewniki powietrza regulowane ręcznie lub ręcznie i automatycznie, zainstalowane w budynkach przewidzianych do korzystania przez osoby niepełnosprawne, powinny mieć urządzenia przeznaczone do ręcznego sterowania ich otwarciem usytuowane nie wyżej niż 1,2 m nad poziomem posadzki.

Ponadto zaleca się wyposażenie nawiewników w urządzenia zapobiegające odwrotnemu przepływowi powietrza jak i zapewnienie możliwości jego w miarę łatwego demontażu - w celu oczyszczenia, naprawy lub wymiany.

NAWIEWNIKI POWIETRZA RĘCZNIE REGULOWANE

Są to urządzenia wentylacyjne obsługiwane bezpośrednio przez użytkownika, który ręcznie za pomocą specjalnej przesłony reguluje wielkość otworu doprowadzającego powietrze. Ilość nawiewanego do pomieszczenia powietrza jest zależna od położenia przesłony przepustnicy oraz od ciśnienia występującego na zewnątrz i wewnątrz budynku.

Wadą tego typu nawiewników jest fakt, że świeże powietrze we właściwych ilościach będzie dostawać się do pomieszczenia tylko pod warunkiem świadomego zadziałania mieszkańców, którzy muszą samodzielnie regulować ustawienie przesłony przepustnicy.

Przykładowe ręcznie regulowane nawiewniki powietrza wraz ze schematami ich mocowania przedstawiono na rys. 1 do 4.

NAWIEWNIKI POWIETRZA AUTOMATYCZNIE REGULOWANE

Przykład mocowania nawiewnika typu DG 1500 Trickle w oknie drewnianym (wg AT-15-8675/2011)

Nawiewniki te definiuje się jako urządzenia, w których element regulacyjny jest ustawiany automatycznie w zależności od wartości określonej wielkości fizycznej. Takimi wielkościami fizycznymi są zazwyczaj: różnica ciśnień wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia, temperatura na zewnątrz budynku lub też wilgotność powietrza. Z tego więc względu rozróżnia się poniżej przedstawione automatyczne nawiewniki.

Nawiewniki ciśnieniowe

Są to urządzenia działające samoczynnie, pod wpływem zmian różnicy ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia. Doprowadzają do pomieszczenia taką ilość powietrza, jaka wynika z różnicy ciśnienia. Do pewnej granicznej wartości różnicy ciśnienia otwór, którym doprowadza się powietrze, jest w sposób maksymalny otwarty. W przypadku dalszego wzrostu różnicy ciśnienia, wynikającego głównie z podmuchów wiatru, przepustnica nawiewnika się przymyka, co zapobiega nadmiernemu napływowi powietrza. Konstrukcja nawiewnika umożliwia także użytkownikowi, w razie potrzeby, ręczne przymknięcie przepustnicy, co skutkuje ograniczeniem strumienia powietrza do wartości minimalnej.

Przykładowy nawiewnik ciśnieniowy przedstawiono na rys. 5, natomiast schemat jego mocowania na rys. 6

Nawiewnik ciśnieniowy typu VENTAIR SIMPRESS (wg AT-15-8681/2011)

Nawiewniki termostatyczne
.

Jest to typ urządzeń działających samoczynnie, pod wpływem zmian temperatury zewnętrznej. W przypadku obniżenia się temperatury poniżej określonej wartości, zasadniczo 0° C, w przepustnicy ulega zmniejszeniu wielkość otworu nawiewnego, co ogranicza dopływ powietrza zewnętrznego. Ilość nawiewanego powietrza jest zależna od różnicy ciśnienia panującego wewnątrz i na zewnątrz pomieszczenia oraz od wielkości otworu, ustalonej przez termostat. Ze względu na duże wymiary gabarytowe, szczególnie mechanizmu sterującego przepustnicą, zaleca się stosowanie tego typu nawiewników w ścianie budynku, poza obszarem okna (lecz zazwyczaj w jego pobliżu).

Nawiewniki higrosterowane

Są to urządzenia działające automatycznie, w sposób zależny od wilgotności powietrza znajdującego się wewnątrz pomieszczenia. Nawiewniki higrosterowane są wyposażone w czujnik wykonany z taśmy poliamidowej, który otwiera przesłonę, zwiększając tym strumień dopływającego do pomieszczenia powietrza – w przypadku wzrostu wilgotności, lub ją przymyka zmniejszając strumień powietrza – jeżeli wilgotność zmniejszy się do określonego poziomu. Wielkość szczeliny nawiewnika zmienia się proporcjonalnie do zmiany wilgotności względnej w zakresie od 35 do 70 %. Przy spadku poniżej 35 % wilgotności względnej szczelina w nawiewniku jest minimalna, natomiast 70 % wilgotność powoduje jego otwarcie w maksymalnym stopniu.

Poprzez stosowanie nawiewników sterowanych poziomem wilgotności, intensywność wymiany powietrza ulega zwiększeniu szczególnie w tych pomieszczeniach, gdzie powstaje stosunkowo dużo wilgoci, jak np. w porze nocnej w sypialni.

Przykładowy nawiewnik higrosterowany przedstawiono na rys. 7, natomiast również przykładowe jego usytuowanie na rys. 8.

NAWIEWNIKI POWIETRZA RĘCZNIE I AUTOMATYCZNIE REGULOWANE

Jest to rodzaj urządzeń wentylacyjnych, których konstrukcja przewiduje wyposażenie w dwa odmiennie działające elementy regulacyjne. Jeden z tych elementów wymaga ręcznego ustawienia przez użytkownika (praktyka wykazuje, że wiele osób nie korzysta z takiej możliwości), natomiast drugi element ustawiany jest automatycznie, w zależności od panujących warunków atmosferycznych oraz sposobu regulacji wielkości strumienia powietrza.

MIKROWENTYLACJA

Wentylacja pomieszczeń jest także możliwa poprzez otwarcie lub uchylenie skrzydła okiennego. Najczęściej jest stosowana tzw. mikrowentylacja, która polega na rozszczelnieniu okna poprzez zluzowanie uszczelki, co umożliwia wymianę powietrza w pomieszczeniu bez konieczności otwierania okna. Może to być uchylenie skrzydła lub jego odsunięcie od ościeżnicy i stworzenie szczeliny o szerokości 5 do 6 mm.

Schemat mocowania nawiewnika typu VENTAIR SIMPRESS w oknie z kształtowników z PVC (wg AT-15-8681/2011)

Nawiewnik higrosterowany typu EXR/EHA2 (wg AT-15-8700/2011)

Mikrowentylacja wymaga zastosowania okuć uchylno-rozwieranych o odpowiedniej konstrukcji, które są sterowane ręcznie. Jest to ich zasadniczą wadą, gdyż:

ich zadziałanie wymaga świadomej ingerencji użytkownika, który musi samodzielnie rozszczelnić okno,
strumień przepływającego powietrza jest niekontrolowany i niezależny od warunków atmosferycznych panujących wewnątrz jak i na zewnątrz pomieszczenia.

Istnieją jednak rozwiązania konstrukcyjne okien uchylno-rozwieranych, w których wyeliminowano tę wadę, poprzez wyposażenie okuć w napęd elektryczny, umożliwiający mechaniczne uchylenie skrzydła lub jego odsunięcie od ościeżnicy. Napęd montowany jest wraz z programatorem, sterującym automatycznie procesem wietrzenia.

WYMAGANIA DOTYCZĄCE URZĄDZEŃ WENTYLACYJNYCH

ZAGADNIENIA OGÓLNE

Do chwili obecnej nie ustanowiono żadnej europejskiej normy zharmonizowanej wyrobu na urządzenia wentylacyjne , w tym chociażby na same nawiewniki powietrza. Również nie opracowano dotychczas żadnej Polskiej Normy na te wyroby. Jedynym dokumentem techniczno-budowlanym, w którym określono właściwości techniczne i wymagania oraz metodykę badań odnoszących się do wszystkich typów nawiewników powietrza (niezależnie od sposobu ich regulacji), są wymienione już w niniejszej publikacji zalecenia Instytutu Techniki Budowlanej ZUAT-15/III.06/2004.

W dokumencie tym wyspecyfikowano ogólne właściwości i wymagania dotyczące wyglądu zewnętrznego wyrobu, jego kształtu i wymiarów, tolerancji wymiarów i odporności na korozję oraz właściwości specjalistycznych wraz z wymaganiami. Poniżej przedstawiono właściwości i wymagania specjalistyczne łącznie z dotyczącymi ich metodami badań.

CHARAKTERYSTYKA PRZEPŁYWOWA NAWIEWNIKA

Jest to parametr określający zależność między objętościowym strumieniem przepływu powietrza przez urządzenie „q”, a różnicą ciśnienia statycznego po obu jego stronach oznaczoną jako „Δp”. Wymaga się, aby występowała zgodność z charakterystyką przepływową określoną w dokumentacji technicznej nawiewnika , a dopuszczalna odchyłka wynosi ± 10 % w każdym punkcie pomiarowym.

Przykładowe usytuowanie nawiewnika typu EXR/EHA2 z czerpnią standardową w oknie PVC (wg AT-15-8700/2011)

Badanie charakterystyk przepływowych polega na pomiarach strumienia powietrza przepływającego przez nawiewnik przy różnych wartościach różnicy ciśnienia statycznego po obu jego stronach oraz ustawieniu lub zablokowaniu elementów regulacyjnych w określonych pozycjach. Podczas badania temperatura powietrza przepływającego przez badany wyrób powinna zawierać się w przedziale 20 ± 5° C i nie zmieniać się o więcej niż ± 2° C.

W tej właściwości wyróżnia się jeszcze charakterystykę przepływową w stanie całkowitego otwarcia, która przy różnicy ciśnień Δp ≥ 10 Pa powinna charakteryzować się objętościowym strumieniem przepływu powietrza q ≥ qn, gdzie qn oznacza przepływ nominalny przez nawiewnik.

PRZEPŁYW NOMINALNY

Przepływ nominalny – qn, stanowi wartość strumienia objętości powietrza – q przy różnicy ciśnienia statycznego Δp wynoszącej 10 Pa. Strumień objętości powietrza mierzony w m³/h, powinien być zgodny z podanymi dla poszczególnych rodzajów budynków i pomieszczeń w normie PN-83/B-03430/Az3:2000 „ Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania”.

Przepływ nominalny przez nawiewnik określany jest jako średnia arytmetyczna wartości strumienia powietrza zmierzonych podczas sprawdzania charakterystyki przepływowej nawiewnika w następujących warunkach:
Δp = 10 Pa, w odniesieniu do wszystkich sposobów regulacji nawiewnika,

w nawiewnikach regulowanych ręcznie lub ręcznie i automatyczne, w zależności od różnicy ciśnienia po obu stronach nawiewnika przy ustawieniu elementu do ręcznej regulacji strumienia powietrza przepływającego przez nawiewnik w pozycji całkowitego otwarcia,
w nawiewnikach regulowanych automatycznie, w zależności od innych niż różnica ciśnień wielkości fizycznych przy zablokowaniu elementu służącego do automatycznej regulacji w pozycji całkowitego otwarcia,
w nawiewnikach regulowanych ręcznie i automatycznie jw., przy zablokowaniu elementu służącego do automatycznej regulacji w pozycji całkowitego otwarcia oraz ustawieniu elementu do ręcznej regulacji strumienia powietrza przepływającego przez nawiewnik również w pozycji całkowitego otwarcia.

PRZEPŁYW MINIMALNY

Właściwość ta odnosi się również do strumienia objętości powietrza przy różnicy ciśnienia statycznego Δp wynoszącego 10 Pa, którego wartość określa przedstawiona już norma PN-83/B 03430/Az;2000. Przepływ minimalny przez nawiewnik określany jest jako średnia arytmetyczna wartości strumienia powietrza zmierzonych podczas sprawdzania charakterystyki przepływowej nawiewnika w takich samych warunkach jak przy przepływie nominalnym, ale w pozycji całkowitego zamknięcia.

SZCZELNOŚĆ NA PRZENIKANIE WODY

Szczelnością na przenikanie przez nawiewnik powietrza wody, która powoduje w sposób ciągły lub powtarzalny zawilgocenia elementów budynku, co nie było przewidziane w projekcie technicznym, nazywa się zdolność do zapobiegania przenikania wody przez ten wyrób. Wymagany jest brak występowania przecieków wody przy granicznej różnicy ciśnienia, określaną przez maksymalną różnicę ciśnienia zarejestrowaną podczas badań, gdy zachowana była pełna szczelność na przenikanie wody.
Prezentowaną powyżej szczelność należy badać stosując metodykę wynikającą z normy PN-EN 1027:2001 „Okna i drzwi. Wodoszczelność. Badania”.

PRZYDATNOŚĆ NA KONDENSACJĘ POWIERZCHNIOWĄ

Przydatność na kondensację powierzchniową jest właściwością określającą wartość wilgotności względnej powietrza wewnętrznego, przy której rozpoczyna się proces kondensacji pary wodnej na wewnętrznej powierzchni części nawiewnika, owiewanej powietrzem wewnętrznym.

Wyeliminowanie możliwości powstawania kondensacji powierzchniowej przy określonych w badaniach aprobacyjnych wartościach temperatury i wilgotności względnej jest wymaganiem wynikającym z zapisów w prezentowanych już zaleceniach ITB ZUAT – 15/III.06/2004.

IZOLACYJNOŚĆ AKUSTYCZNA

Nawiewniki powietrza powinny charakteryzować się jednoliczbowymi wskaźnikami izolacyjności akustycznej (wskaźnikami znormalizowanej różnicy poziomu ciśnienia akustycznego), określonymi na podstawie wzorów wynikających ze stosownych w tym zakresie norm lub na podstawie badań.

Ze względu na wymagania ochrony przeciwdźwiękowej pomieszczeń, okna wraz z wbudowanymi nawiewnikami powietrza, powinny być stosowane zgodnie z zapisami wynikającymi z normy PN-B-02151-3:1999 „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania”. W tym celu należy obliczyć wypadkowe wskaźniki izolacyjności okien z uwzględnieniem właściwości akustycznych nawiewnika powietrza.

Właściwości akustyczne nawiewników należy sprawdzać według postanowień zawartych w normie PN-EN 20140-10:1994 „Akustyka. Pomiary izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Pomiary laboratoryjne izolacyjności od dźwięków powietrznych małych elementów budowlanych”. Jednak nawiewniki wbudowane już w okno należy sprawdzać według normy PN-EN 20140-3:1999 o tym samym tytule, lecz odnoszącym się do elementów budowlanych.

Przedstawione w powyższej treści wskaźniki izolacyjności akustycznej należy obliczać zgodnie z kolejną normą dotyczącą zagadnień akustycznych, a mianowicie PN-EN ISO 717-1:1999 „Akustyka. Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Izolacyjność od dźwięków powietrznych”.

ZASADA DZIAŁANIA

Właściwość dotycząca zasady działania, zawarta w zaleceniach ITB ZUAT-15/III.06/2004, jest określana zmianą strumienia przepływu powietrza przez nawiewnik, spowodowaną zmianą wartości wielkości sterującej otwarciem nawiewnika.

Badanie powyższej właściwości jest przeprowadzane w odniesieniu do nawiewników powietrza sterowanych automatycznie w zależności od innych niż różnica ciśnienia wielkości fizycznych . W trakcie badań sprawdza się wartość strumienia powietrza przepływającego przez nawiewnik, która odpowiada wartości fizycznej sterującej jego otwarciem. Wykonanie tego pomiaru polega na zwolnieniu blokady elementu automatycznej regulacji otwarcia nawiewnika, a następnie na porównaniu wartości przepływu z danymi, które w stosownej dokumentacji określił producent.

PRZEGLĄD PRZYKŁADOWYCH URZĄDZEŃ WENTYLACYJNYCH

NAWIEWNIKI SZCZELINOWE RĘCZNIE REGULOWANE TYPU SM 1000 4000 TRICKLE

Ten typ wyrobów wentylacyjnych, określany jako nawiewniki okienne szczelinowe, charakteryzuje się ręczną regulacją strumienia powietrza, które jest nawiewane do pomieszczenia. Istnieje możliwość ustawienia regulatora w dwóch pozycjach: całkowicie otwartej lub maksymalnie zamkniętej.

Przedstawione na rys. 1 nawiewniki SM 1000 4000 Trickle, składają się z dwóch zasadniczych części:

regulatora, który instalowany jest od strony wewnętrznej ramy okna, mającego postać kształtownika aluminiowego, z osadzoną w nim pianką izolacyjną oraz z zamocowanymi z obu stron zakończeniami bocznymi, w których zamieszczono mechanizm zamykający wraz z uchwytem,
okapnika, który z kolei jest zainstalowany od strony zewnętrznej, składającego się z kształtownika aluminiowego z siatką przeciw owadom oraz zakończeń bocznych, w których znajdują się otwory mocujące okapnik do okna wraz z osłaniającymi je zaślepkami.

Prezentowane nawiewniki mogą być montowane w przylgach okien lub drzwi balkonowych wykonanych z kształtowników tworzywowych (PVC), co przedstawiono na rys. 2 oraz w ramiakach skrzydeł albo ościeżnic okien , a także drzwi balkonowych drewnianych.

NAWIEWNIKI NADSZYBOWE RĘCZNIE REGULOWANE TYPU DG 1500 TRICKLE

Rozwiązania konstrukcyjne tego typu nawiewników charakteryzują się również ręczną regulacją strumienia powietrza nawiewnego do pomieszczenia, umożliwiającą skokowe ustawienie przepustnicy, ale już w trzech pozycjach: całkowicie otwartej, półotwartej i maksymalnie zamkniętej. Taka sytuacja zapewnia wymagany, minimalny przepływ powietrza.

W skład nawiewników typu DG 1500 Trickle, które przedstawiono na rys. 3, wchodzą następujące elementy:

korpus, okapnik i uchwyt okapnika,
siatka przeciw owadom i uchwyt okapnika,
zakończenia boczne korpusu i przepustnicy powietrza,
regulator otwarcia i mechanizm blokujący.

Przedstawione nawiewniki powietrza przewidziane są do montażu w oknach i drzwiach balkonowych wykonanych z kształtowników tworzywowych (PVC) lub drewnianych. Zgodnie z nazwą są instalowane nad szybą stanowiącą oszklenie okna lub drzwi balkonowych. Przykładowy sposób montażu nawiewnika typu DG 1500 Trickle w oknie drewnianym zaprezentowano na rys. 4.

NAWIEWNIKI CIŚNIENIOWE TYPU VENTAIR SIMPRESS

Nawiewniki tego typu wyposażone są w ręczną i automatyczną regulację strumienia powietrza nawiewanego do pomieszczenia.

Automatyczny regulator samoczynnie reaguje na różnicę ciśnień, co powoduje stałą ilość nawiewanego powietrza, niezależnie od warunków atmosferycznych, wynikających z działania wiatru i zimna. Z kolei ręczny regulator przepływu powietrza ma możliwość ustawienia przepustnic nawiewnika w pięciu pozycjach: całkowicie otwartej, i maksymalnie zamkniętej oraz w trzech pozycjach pośrednich. Dodać należy, że pozycja maksymalnie zamknięta umożliwia jednak minimalnie wymagany przepływ powietrza.

Nawiewniki typu VENTAIR SIMPRESS, przedstawione na rys. 5, kompletuje się z dwóch podstawowych elementów:
regulatora przepływu powietrza, który instalowany jest po stronie wewnętrznej okna, a składa się z korpusu ruchomej przesłony wraz z uszczelką, osi obrotu przesłony, przy czym jedna ma dżwignię do ręcznej regulacji, oraz osłon bocznych,
czerpni powietrza, która jest instalowana po stronie zewnętrznej okna, składającej się z korpusu wyposażonego w siatkę przeciw owadom, automatycznego regulatora przepływu, wkładki z gniazdami na osie obrotu regulatora oraz elementu sprężystego, mającego tłumić odchylenie regulatora.

Zaprezentowany typ nawiewników przewidziany jest do montażu w przyldze okien lub drzwi balkonowych wykonanych z kształtowników tworzywowych (PVC), co przedstawiono na rys. 6, albo w górnej części ościeżnic lub skrzydeł, zarówno okien jak i drzwi balkonowych.

NAWIEWNIKI HIGROSTEROWANE TYPU EXR/EHA2

Urządzenia wentylacyjne w postaci nawiewników typu EXR/EHA2 są wyposażone w czujniki reagujące na zmianę wilgotności względnej powietrza, umożliwiające sterowanie stopniem przesłonięcia otworu, skutkujące regulacją ilości napływającego powietrza. Nawiewniki tego typu charakteryzują się ręczną albo automatyczną możliwością regulacją strumienia powietrza napływającego do pomieszczenia. Integralną częścią nawiewnika jest zawsze ręczny regulator, który umożliwia ustawienie przepustnic w dwóch pozycjach: zamknięcia – ze szczeliną infiltracyjną wynoszącą 1,5 mm, co zapewnia minimalnie wymagany przepływ powietrza (w pozycji całkowitego otwarcia) oraz automatycznej – do regulacji stopnia otwarcia w zależności od wilgotności względnej powietrza wewnątrz pomieszczenia.

W skład nawiewników powietrza typu EXR/EHA2, które przedstawiono na rys. 7, wchodzą następujące elementy:

część wewnętrzna umożliwiająca wylot powietrza, która składa się z: korpusu, przepustnicy, czujnika wilgotności zbudowanego z wiązki ośmiu taśm higroskopijnych oraz dźwigni służącej do ręcznego zamykania przepustnicy i izolacji akustycznej,
czerpnia powietrza, która jest instalowana po stronie zewnętrznej , a w jej skład wchodzą kratki zabezpieczające przed owadami, element ograniczający maksymalny strumień oraz materiał izolujący akustycznie,
łącznik akustyczny, instalowany pomiędzy nawiewnikiem a oknem,
łącznik teleskopowy zwany mufą, stosowany tylko w oknach wykonanych z kształtowników aluminiowych.

Prezentowany typ nawiewników przewidziany jest do montażu w górnych ramiakach skrzydeł lub ościeżnic okien drewnianych, w górnych poziomych przylgach okien wykonanych z kształtowników tworzywowych (PVC), którego przykład przedstawiono na rys. 8, oraz w górnych ramiakach skrzydeł lub ościeżnic okien wykonanych z kształtowników aluminiowych (z zastosowaniem dodatkowej mufy).

inż. Zbigniew Czajka

OKNO 2/2014

Literatura
Normy: PN-83/B-03430/Az3:2000, PN-B-02151-3:1999,
PN-EN 20140-10:1994, PN-EN 20140-3:1999,
PN-EN ISO 717-1:1999,
Zalecenia ITB ZUAT 15/III.06/2004,
Aprobaty Techniczne ITB: AT-15-8674/2011, AT-15-8675/2011,
AT-15-8681/2011 I AT-15-8700/2011